Kist ameliyatı, özellikle kadınlarda yumurtalık kistlerinin tedavisi için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Yumurtalıklarda oluşan kistler genellikle belirli bir dönemde belirti vermeyebilir ve tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, bazı kistler kasık ağrısı, karında şişkinlik ve basınç, cinsel ilişki sırasında ağrı ve adet düzensizlikleri gibi şikayetlere yol açabilir. Basit kistler sıklıkla hormon dengesizliklerinden kaynaklanır. Kadınların adet döngüsü sırasında folikül adı verilen basit kistler oluşur ve bu kistlerin çatlamasıyla yumurtlama gerçekleşir. Ancak hormon dengesizliklerinde bu yumurtalar çatlamaz veya sürekli büyüyerek kiste dönüşebilir. Bu kistler, aşırı büyüyüp ağrıya neden olmadıkça genellikle kendiliğinden kaybolurlar. Ancak kistler 5-6 cm'den büyük hale geldiğinde çevrelerinde dönme riski artar ve bu durumda ameliyatla kistlerin veya yumurtalığın tamamının alınması gerekebilir. Ayrıca, bu kistlerin kötü huylu olma ihtimali nedeniyle tedavi edilmeleri gerekmektedir. Tıp dilinde kistektomi olarak adlandırılan kist çıkarma ameliyatları laparoskopik veya açık ameliyat şeklinde yapılabilir.

Laparoskopik kist ameliyatı, genel anestezi veya spinal anestezi altında gerçekleştirilir. Bu yöntemde, hastanın göbek deliğinin altına ve kasık bölgesine yaklaşık bir santimetre büyüklüğünde delikler açılarak boru yardımıyla karın boşluğuna girilir. Ameliyat sırasında hastanın karnına gaz verilerek kistler yumurtalıktan sıyrılarak çıkarılır. Laparoskopik kist ameliyatında kesinin küçük olması nedeniyle hastalar ameliyat sonrası daha az ağrı hisseder ve iyileşme süresi daha kısadır. Bu yöntemle yapılan ameliyatlarda dikiş izleri fazla belli olmaz ve enfeksiyon riski düşüktür, bu nedenle mümkün olduğunda laparoskopik ameliyat tercih edilir. Ancak ameliyat sırasında yapışıklık, kanama veya malignite (kötü huylu tümör) olasılığı gibi durumlar ortaya çıkarsa ameliyat açık ameliyata çevrilebilir. Bu olasılıklar ameliyattan önce hastaya bildirilir. Laparoskopi ameliyatından sonra hastalar genellikle bir gün sonra hastaneden taburcu edilir ve bir hafta içinde günlük işlerini rahatlıkla yapabilir.

Kistin kötü huylu olma durumu varsa genellikle açık ameliyat tercih edilir. Genel anestezi altında yapılan açık yumurtalık kisti ameliyatında, hastanın kasık bölgesi enlemesine kesilerek (8-10 cm) kistler çıkarılır. Nadir durumlarda, kistin aşırı büyümesi veya farklı nedenlerden dolayı karın bölgesinin ortasından boylamasına kesilerek de ameliyat yapılabilir. Açık kist ameliyatında kesilen bölge lazer işlemi veya dikişle kapatılır. Ameliyat süresi 2-3 saat arasında değişebilir ve süreyi kistin büyüklüğü, karın bölgesindeki yapışıklıklar ve hastanın kilo durumu gibi faktörler etkileyebilir. Açık kist ameliyatı sonrasında hasta genellikle 2-3 gün hastanede kalır.

Yumurtalık tamamen alınmamışsa kistlerin yeniden oluşma olasılığı vardır. Özellikle endometrioma, yani çikolata kistlerinin yeniden oluşma oranı daha yüksektir. Yumurtalık tamamen alınmışsa kistlerin yeniden oluşma riski yoktur.

Açık veya kapalı yapılan kist ameliyatlarından sonra genellikle 1 ay içinde adet kanaması başlar. Ancak bu süre hastanın ameliyat öncesindeki adet tarihine göre değişebilir. Çoğunlukla kist ameliyatı olan hastalar ameliyattan yaklaşık 1 ay sonra adet görürler. Ancak bazen ameliyat stresinden kaynaklanan adet düzensizlikleri olabilir. Ameliyattan sonra meydana gelen her kanama adet kanaması olmayabilir, bu nedenle kanama durumunda doktora başvurulması önemlidir.

Kist ameliyatları, hastanın genel sağlık durumu, kistin türü ve büyüklüğüne göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle, ameliyat öncesi ve sonrası süreçlerde doktor tavsiyelerine uymak ve düzenli kontrolleri aksatmamak önemlidir. Ayrıca, ameliyat sonrası dönemde sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve gerektiğinde hormon tedavisi gibi ek tedavi yöntemleri uygulamak, kistlerin yeniden oluşma riskini azaltabilir.